Ахъбердил МухIамад (1803-1843) Гьавуралдаса 220 сон Шамил-имамасул тIоцевесев мудир, маг1арул бахIарчияв бодул цевехъан. Цеве вукIарав кIиявго имам ГъазимухIамадидаги ХIамзатбегидаги цадахъ къеркьарав гьалмагъ вукIана гьев. Шамил-имам чIаго вукIагоги, гьев хисизе вугев чийилан абулаан гьесда. Щайгурелъул гьев рикIкIунаан имамасул кваранаб кверлъун ва Имаматалда Шамилидаса хадув кIиабилев чилъун. МагIарулаз гьесда абулаан Ахъбердил МухIамадин, яги Ахъбердилавилан. Гьесие щвана лъикIаб...
ГьаракIуниса СагIид (1763-1834) Гьавуралдаса 260 сон Г1алимчи, сиясатияв хIаракатчи, шигIир ва педагог. СагIид вукIана гъваридаб лъаялъул инсан. Гьесда лъалаан гIараб, парс, турк мацIал. Гьесухъ цIалулел рукIана лъабавго имам — ГъазимухIамад, ХIамзат-бег ва Шамил; гIалимзаби — Ярагъиса МухIамад, Игьалиса СагIид, Къарахъа МухIамадтIагьир, Гьолокьа Даитбег, Хъваршиса Загъалав, Эндиреялдаса Ташав ХIажи, Хунзахъа НурмухIамад, Яхсаялдаса Юсуп, Ахтиялдаса МирзагIали, Гъазданущиса...
Гьаб ахир лъалареб, ахираб лъалареб заманаялъ Дагъистаналде какдолел, бугебщинаб чIахI-къулги хъублъиги гьенибе рехизе къеркьолел гIадамал гIемерлъун руго. Раккулел руго гьел жибго Дагъистаналда жанирги, хасго къватIирги, хIатта океан бахун дорехунцин. «Щив гьев? ва Щал гьел?» абурал суалаз рахIат толарел чагIи нилъеда гьоркьорги гIемерлъун руго. Бицина дирго пикру. Разилъуларел рукIинеллъиги лъала. Амма рекIелъ бугеб къватIибе кьезе бокьана....
Гьал къоязда ГIурус театралда бихьизабуна Расул ХIамзатовасул «ЦIуне улбул» абураб асаралъул кьучIалда гIуцIараб спектакль. Гьелдалъун рагьана Балеталъул ва операялъул театралъ жиндирго иргадулаб сезон. — Эбелалъул кечI. ГIумруялъулго аслу. Гьеб кечIалъ гъола нилъер къисматалда куркьбал. Жибго кочIолги руго куркьби. Свакан буго эбелалъул кечI. Жиндирго магIица бакI гьарурал куркьби загIипго хьвагIулел руго эбелалъ цо лахIзаталъ. Кьурдабазул мацIги...
РекIкIаб ахIиялъул кIичIикь Палестинаялде рещтIараб къварилъиялъ пашман гьавичIев чиго ватиларо нилъеда гьоркьов. Амма лъалеб жо буго, киб бугебги балагьаб ахIвал-хIал жидерго хасал мурадазе гIоло хIалтIизарулел къуватал рукIин. Гьезул кодор ясикIабилъун руго, ракIги биги гьалдолел, рекIкIаб ахIиялъул кIичIикье ккарал нилъер гIолохъабиги. Гьеб чорокаб политикаялъул гьаниб бицун хIалги кIвеларо. Исламияб дин загьирлъаралдаса нахъе гIара бияздаги ягьудияздаги гьоркьоб...
Дагъистаналъул аэропорталда гIолохъабаз жидерго хIалуцин загьир гьабураб сордо-къоялъ макьил рахIат, кванил тIагIам букIинчIо гIемерисел улбузе. Гьединаб мехалда лъикIалъеги квешалъеги батулеб вацапгиха, гьечIого гIоларел жамгIиял гьиналги. Гьидерил киналго росабалъа гIемерал руччаби жанире рачараб вацапалъул къокъаялъул сас къотIичIо рогьалил как ахIизегIан. Хадижат: — БитIахъе цIадул гурде букIана къаси черхалда, васал рокъоре руссинегIан. Гьаз-доз цIан аэропорталде анадайин...
АхIмадил МухIамад, МахIмудил тIармил ТIадегIанал чIваби хъвалищ кIиязго. Дихъа бажаричIеб дуда кIванани, Дица дуй кIудияб рохел гьабила. Гьедин хъвана кIудияв шагIир ХIамзатил Расулица, жеги гIолохъанав шагIир гьанжего гьанже АхIмадил МухIамадилгун лъай-хъвай ккараб мехалъ. Гьанисан байбихьана АхIмадовасул шагIирлъиялъул нух. 13 ноябралда гьесул гIумруялъул тIубалаан 68 сон. БачIунеб итни къоялъ, Аллагьас хъван батани, Поэзиялъул театралда ракIалде...
Гьаб буго дунялалъулго политикияб гIумруялъулъ гIемерго кIвар цIикIкIарал лъугьа-бахъинал ккараб сон. Цо чанго улкаялда (Франция, Германия, Великобритания, Индия) рукIана рищиял. Лъалеб букIахъе, рищиязул хIасилаз кIудияб хиса-баси ккезабула пачалихъазул политикияб ва экономикияб гIумруялъулъ. Гьелдаго цадахъ дунялалда кколел руго гIемерал тунка-гIусиял, рагъ-кьалалъул хIужаби. Гьаб соналда гьединал кьалул лъугьа-бахъиназ кверщел гьабуна ГIагараб Бакъбаккуда, Африкаялда ва Азиялда. Граждан рагъазде...
СВОялда бугеб ахIвал-хIалалъул, гьелда гIахьаллъулел дагъистаниязул ва гьезул гIага-божаразул хIакъалъулъ бицунел тадбирал гIезегIан тIоритIула нилъер республикалда. Гьезул цояблъун букIана ДРялъул ЖамгIияб Палатаялъул нухмалъулесул кумекчи ГIалибег ГIалиевасул хIаракаталдалъун 8 ноябралда Гъизляр шагьаралда тIобитIараб данделъиги. Гьелда гIахьаллъана ЖамгIияб Палатаялъул нухмалъулев ГIазизбек Черкесов, миллияб политикаялъул ва диниял ишазул рахъалъ министр Энрик Муслимов, Сахлъи цIуниялъул, Социалияб рахъалъ цIуниялъул, ЗахIматалъул...
Гьал къоязда Хьаргаби районалъул бетIерасул заместитель АсхIабгIали Маликов щвана Донецкиялъул халкъияб республикаялде. Россиялъул халкъал цолъиялъул къо кIодо гьабуна ДНРалъул Мариуполь шагьаралда. АсхIабгIали Маликов гьениве щвана культурияб программагун. Гьесда цадахъ рукIана «Лезгинка» ансамблялъул кьурдухъаби, Гиннессил тIехьалда цIар хъварав ГIумар ХIанапиев ва цоцо кочIохъаби. Гьеб байрамалъулаб тадбиралде рачIараз баркала кьуна дагъистаниязе, гьениб хъулухъ гьабулел ругел нилъер бахIарчиял...
