Херлъиялдасаги квешаб жо – живго херлъун вукIин лъангутIи «Херлъи-гьойлъи» абураб аби буго магIарулазул. Цоги, херлъи буго ахIичIого вачIунеб гьобол гIадаб жойиланги абула. Кин батаниги, рарал соназул гьирил бакIлъиялъ мугъ къулула, рищалаби унтула, рилълъин хисула. Гьелъие бугеб гIиллаялъул, цIуни-къай гьабизе кколеб къагIидаялъул жакъа нилъее бицунеб буго ДРялъул мустахIикъав тохтур, республикаялъул ортопедиябгун травматологияб централъул тохтур-травматолог Мирза...
Сейфединил «гIумруялъул университетал» Нилъер умумузул гIумру ана, гIолеб гIелалъе санагIатал шартIал гIуцIулаго 1931 соналъул 10 июлалда, рекьарухъабазул 14 магIишатги данде кIутIун, Къуруш росулъ Карл Марксил цIаралда колхоз гIуцIараб мехалда, Сейфедин Кулиев тIамуна гьелъул председательлъун. Гьеб заманалда гьев вукIана 23 сон барав гIолохъанчи. Колхозалъул букIана 872 гIиялъажоги, 39 чуги, ичIго гIакаги. 1932 соналъул ихдал колхозалъ пачалихъалъе...
Геджухалда цIолбохъабазул данделъи Гьал къоязда ДРялъул росдал магIишаталъулги кванил нигIматазулги министр ГIабдулмуслим ГIабдулмуслимов щвана Дербент районалъул Геджух росулъе. Гьесда цадахъ рукIана Дербентги, Гъаякентги, СтIал-Сулейманги районазул вакилзабиги.Гьел щвана Геджухалъул цIолбол ахакье. Дербенталъул чогърол заводалъул директор МухIамад СагIдулаевас бицана, цIибил бакIарулеб заманалда Геджухалъул цIолбол ахакь хIалтIизе рес щолин нус-нус чиясе. Гьезие лъикIаб мухьги кьолин абуна гьес.ГIабдулмуслим...
Халкъазда гьоркьосел проекталги гIумруялде рахъинарулаго Дагъистаналъул промышленниябгун экономикияб ва техникияб колледжазул гIумруялдаса Юридикиял дисциплинабазул преподаватель Мадина Юсуповалъул нухмалъиялда гъоркь гIумруялде бахъинабулеб буго «Ракълиде данде гали тIамизин» абураб проект. Гьелъул аслияб мурад ккола Россиялъул ва къватIисел улкабазул профессионалияб гьоркьохъеб лъайкьеялъул идарабазулгун бухьен щула гьаби, цоцазе хIалтIул хIалбихьиялъул хIакъалъулъ бицин, студентазул гьудуллъи щула гьаби, цадахъ рекъон, цIиял...
Бесдаллъарал кулаби Умумузда цебе бугеб налъиги бичIчIун, заман щвечIищ нилъерго тарихалде зиярат гьабизе? Нилъер тарих, магIишатиябгун рухIияб кьучI-аслу тIагIин бащалъула нилъго тIагIиналда. Гьелъул хIасилалда бесдаллъула ракь, мукъсанлъула пик-раби, жагъаллъула мустахIикъаб букIинеселъе лъолеб кьучI. ХIалтIи бокьулел, хIалтIизе лъалел, ракь хIалтIизабулел гIадамал нилъер гьанир рукIаго чара гьечIого хIажат буго кIванагIан хехго Европаялъул мисалалда гIуцIизе ва гIумруялде бахъинабизе...
Мина базе бакIгIаги кьолебани… Гьонодаса Нурудиновазул хъизамалда буго 10 лъимер ГъветI кьалбаз ккола. Амма гьеб берцинлъизеги, кIудияб гIезеги, гьелда тIад пихъ базеги ккани, хIажалъула гьелда хадуб гьабулеб хъулухъ. Гъуниб районалъул Гьонода росулъ гIумру гьабун бугеб Нурудиновазул хъизамалъул «гъветIин» абуни буго цIакъго берцинаб ва тIад гIемераб пихъ бараб. Гьезул хъизамалда буго цоцазул адаб-хIурмат гьабулеб, мадугьаллъиялъе кумекалъе...
Дагъистаналъул тарихалда июль моцI Конституциялъулаб собраниялъ Дагъистаналъул цIияб Конституция къабул гьабуна гьаб моцIалъ 1614 соналъул 21 июлалда гIурусазул пача Михаил Федоровичас лъарагIазул гиназ Герее кьуна гIурусазул къайимлъиялде восиялъул Грамота.1631 соналъул 29 июлалда Хайдакъалъул уцмий Рустам-ханас гIурусазул пача Михаил Федоровичасде гIурусазул къайимлъиялде восеян хитIаб гьабуна.1720 соналъул 26 июлалда гIурус пачаяс гиназ Чопан-шамхалие гIурусазул къайимлъиялде восиялъул Грамота кьуна.1722...
Пенсиязул реформа: дагIба-рагIи, бахIсал ва пикраби Пенсиялъул реформа гьабизе бугин бицаралдаса нахъе лъугIулел гьечIо бахIсал. Абулеб буго, 63 сон бараб мехалда ихтияр кьезе бугин руччабазе пенсиялде ине ва бихьиназе – 65 сон бараб мехалда. Гьедин гьабиялъе гIиллалъун рехсолеб буго кватIичIого хIалтIулелги пенсиялде аралги россиялъулазул къадар бащалъизехъин букIин. Гьебмехалда пенсионеразе щибаб моцIалъ кьолеб пенсиялъул роцен...
МацI лъаларел нугIзал ЧIалда росулъ даргиязул хабалазул хIакъикъат Гьанжеялдаса гIемерал соназ цебе, дун гIолохъанчи вугеб мехалда, ЧIалда росдал годекIаниб рагIун букIана хабалазул гъоркьияб бакъбаккул рахъалдехун ругин МикIкIихIариб росулъа гIадамал рукъарал хобалилан бицунеб. Доб мехалъ лъикIго халгьабуни, гьел хабалалъ эхетарал заназул бащдалдасаги цIикIкIарал ратIарахъизеги лъалаан, узданго, цокIалго, цо кьерда, цо къоялъ рукъарал гIадамазул къаданир чIварал гIадин...
МагIарул кучIдузул чвахи Хадижат Жамалудиновалъул хIасратал сариназухъ гIенеккулелъул… — ГIела хабар бицараб. Гьанже цо дихъги гIенекке. ГьабсагIаталда нужехъе гьоболлъухъ ячIине йиго кочIохъан Манарша Дибирова. ХIадурлъе концерталъухъ гIенеккизе. Белталги учузаб багьаялде ричизе руго дица.Гьедин байбихьулаан гьитIинай Хадижатица гьоболлъухъ рачIаразеги, гIага-божаразеги, хъизамалъеги кучIдул ахIизе. Кодоб тIилил гьабураб «микрофонги» ккун, жий Манарша йигиланги абун, ахIулаан гьелъ кучIдул. Зама-заманалдаса...
