Пандемия байбихьаралдаса нахъе нилъер улкаялда COVID-19 ун­тиялъ унтун хвана 278000-ялдаса цIикIкIун чи, сордо-къоялда жанив холев вуго 1200-ялдаса цIикIкIун чи. Щибаб къойил 33000-гIанасев чи унтулевги вуго.

Дагъистаналдаги пандемия байбихьаралдаса нахъе 62321 чи унтана, 3010 чи коронавирусалъ унтун хвана. Анлъабилеб декабралда 156 чи тIадеги унтана, щугоял хвана.

ТIолгодунялалъул сахлъи цIуниялъул гIуцIиялъул (ВОЗ) Европаялъулаб бюроялъ вакцина гьабичIел гIадамал рикIкIунел руго корона­вирус тIибитIиялъе аслиял гIайибияллъун. Гьединго дагьаб цебегIан, Татьяна Голиковалъги лъазабун букIана Минздравалъ хъвай-хъвагIай гьабунин 12-17 сон барал лъималазе хIадурараб вакцинаялъулин абун. Гьелъул лъикIал хIасилал ккани, декабралъул ахиралда къватIибе бич­чазеги бегьулин гьебилан. Лъималазеяли щай гурин, жидеегоцин вакци­на гьабизе жеги хIинкъулел руго гIемерисел. Щайха цо-цо гIадамал вак­цинаялде данде ругел? Прививка гьабуразда дандчIвалищ киналгIаги захIмалъаби?

Вакцина гьабуразулги, гьабизе ракIалда бугезулги, гьелда данде чIаразулги пикрабазул цIех-рех гьабуна нижеца.

 

Вакцинаялъ унтудаса цIунанищ?

   Исана республикаялде тIоцересел вакцинаби рачIараб заманалда нижер ва цогидал миллиял ре­дакциязул хIалтIухъабазул ко­ронавирусалде данде антитела­би ругищали хал гьабун букIана. COVID-19-ялде данде антителаби гьечIев чанго хIалтIухъанасе вак­цинаги гьабуна. Вакцинаялдаса ха­дуб киназулго цого гIаламаталги рукIана. ТIоцебесеб кIиго къоялъ гъеж унтулеб букIана. Киназдаго гьоркьоса цо чиясул вакцина гьабун хадуб тIоцебесеб сордоялъ цIа-канги бахана. Цо-цоязе жиндир заманалда электроннияб сертификат ва QR-код щоларого квалквалалги рукIана. Ха­дубккун август моцIалда цогидал хIалтIухъабазеги гьабуна вакцина. Гьезул цо-цоязул ва батIи-батIиял хъулухъазда ругел гIадамазул пикра­би кьолел руго гъоркьехун.

Мадина ХIажимаева, журналист: «Россиялда коронавирусалде данде вакцина бахъун бу­гин рагIаралдаса нахъе гьелъул хIакъалъулъ цIалулаан ва цIех-рех гьабулаан дица. Чанго батIияб вакцинаялда гьоркьоса Гам-КОВИД-Вак тIаса бищана щайгурелъул гьеб цо­гидалде дандеккун дагьаб загIипаб бугин ва аллергия дагь букIунин бицунеб рагIидал. Эбелалъги гьа­буна дидаго цадахъ гьеб вакцина. ТIоцебесеб къоялъ гъеж унти гу­рони, батIияб асарго гьабичIо. Эбе­лалъулин абуни тIоцебесеб къоялъ цIа-кан бахунеб букIана. Гьале анкь­го моцI ана гьеб гьабуралдаса, жеги я грипп, я коронавирус унти бахун ниж унтичIо. Дагьал церегIан къо­язда анализал кьун рукIана корона­вирусалде данде антителаби хутIун ругищали хал гьабизе. Жеги гIураб къадаралда антителаби ругин абуна тохтурасги.

   Вакцина гьабуралдаса гIемераб заман аниги, жеги QR-код щолеб гьечIо дие. Сентябрь моцIалдаса на­хъе МФЦялде чанго нухалда щвана дун «Госуслуги» порталалдасан QR-код гьабизеян. Гьезги цин программа хIалтIулеб гьечIин, хадуб цогидаб багьана батун нахъчIвалей йиго».

Хадижат ХIасараева, ДГСХАялъул хIалтIухъан: «Коронавирусалде данде вакцина риидалго гьа­буна. Байбихьуда гъеж унтулеб букIана. ТIокIаб батIияб хIалхиси лъугьинчIо. QR-кодги вакцинаялъул кIиабилеб бутIа гьабун хадусеб къо­ялъго бачIана «Госуслугаялде».

МухIамад (фамилия ва хIалтIулеб бакI бицинчIо): «ХIалтIуда нижеда лъазабуна бихьизабураб за­маналда вакцина гьабейин, гурони гIарац кьолареб отпускалде ине кко­лин абун. Гьеб мехалда, кигIанго вас­васдулев вукIаниги, вакцина гьабизе ана дунги. Вакцинаялдаса хадур гIадамал хванин бицунел харбазги хIинкъизавун вукIана. ТIоцебесеб кIиго къоялъ гъеж ва бетIер унту­леб букIана. Вакцина гьабун хадуб моцIидасан дун коронавирусалъ ун­тана. Гьеб букIана дунялалдасаго ракI буссараб ва гьебго заманалда рухIги хиралъараб заман».

ПатIимат, учительница: «ХIалтIуда нижеда лъазабуна вакцина гьабичIого бегьуларин абун. Дица­ги гьабуна гьеб. Гьабун хадуб да­гьаб мехалъ гъеж унтулеб букIана. Гьанжейин абуни сахлъиялъе щиб­го къварилъи гьечIо. Вакцинаялъул хIакъалъулъ рицунел гIемер батIи-батIиял харбазухъ гIенеккани, гьеб гьабурав чи лъагIалидего «доб дуня­лалде» вачун ине кколаан. Дие гьелъ батIияб асарго гьабичIо. Вакцина гьа­беян абун, гьелде гIагарлъи ва лъа­лел гIадамал ахIизеги дида кIоларо, щайгурелъул дир рагIабаздаса хадуб вакцинация гьабурав чи нагагь унта­ни, гIайибал чIвазе тIоцере дихъего рачIине ругелъул. Вакцина гьабун хадуб кIиго моцIидасан гурони ун­туда дандечIолел жал чорхолъ лъу­гьунел гьечIо. Гьеб кIиябго моцIида жанибги унтизе рес бугин абулеб буго тохтурзабаз. Гьединго абулеб буго вакцинациялъ коронавирусал­даса тIубангоги цIунуларин, амма гьеб гьабурал захIматгоги унтула­рин».

ХIалимат, кIиго лъимадул эбел: «Дица инкар гьабула коронавиру­салде данде бугеб кинаб букIаниги вакцинаялдаса. Къокъабго заманал­да гьабураб, гIемераб хIалбихьиги гьабичIеб вакцинаялъ нилъ хвасар гьарилин абураб жоялда дун божу­ларо. Дица къойилго цIалула вакци­наялъул хIакъалъулъ батIи-батIиял цIар рагIарал гIадамаз бицунеб ин­формация. Гьаб унтиги нилъеде ур­гъунго тIамураб жо бугин, бечедал гIадамазе дунялалъулго халкъ дагь гьабизе хIажат бугин хъвалеб буго­ан Интернеталда. Вакцинабиги ур­гъунго нилъ тIагIинаризе къватIире риччалел жал ругин рикIкIунеб буго цо-цояз. Щиб лъалеб, гьеб хабар битIарабги батизе бегьула».

Fatima_85 (инстаграм): «Коро­навирусалде данде вакцина гьаби­зе бокьун буго. ГIемерисез вакцина гьабуни гьеб унти сабаблъун холе­зул къадарги дагьлъилин ракIалде ккола. Дир росасги гьабуна вакцина, кинабгIаги хIал хисиги ккечIо гье­сул. Лъаларо нилъер улкаялда гьа­бураб кинаб вакцина бищун лъикIаб бугебали, амма дие бокьилаан СагIудиязул ГIарабиялъ лъикIаблъун рикIкIунеб вакцина гьабизе».

Барият, экономист: «COVID-19-ялде данде прививка дица ихдал­го гьабун букIана. Гьелдаса хадуб «Госуслуги» порталалде QR-код бачIунарого саламатаб заман бана. Гьелъул цIех-рех гьабулаго, дир сертификат цогидазе бичун букIин тIатана. Прививка гьабун букIараб поликлиникаялдеги ун цIех-рех гьа­бидал, дир сертификаталда хъвазе кколеб номер цогидай гIаданалъе бичун букIин лъана. ПалхIасил, дие вакцинаги гьабун сертификаталда хъвазе кколеб букIараб номер гIарац кьун гьеб босарай гIадамалъул серти­фикаталда хъван батана. Гьеб хIужа сабаблъун дие вакцина гьабурай медицинаялъул хIалтIухъан ихтияр цIунулел гIуцIабазул халгьабиялда гъоркь йиго».

Социалияб цIех-рех

   Социалиял гьиназдасан ва цо­гидал бакIазда дандчIварал батIи-батIиял хъулухъазда ругел яги хIалтIуда гьечIел гIадамаз вакцина­циялъул хIакъалъулъ пикраби рицу­нелъул жидер цIар хъвагеян гьарана. Цо-цоял хIинкъулел руго жидер пи­круялда божун вакцина гьабизе бо­кьарав чи рекIекълъилин абун. Цоги­дазин абуни коронавирус гIодобцине ккани вакцинаялъ гурони кумек гьа­буларинги абулеб буго.

  Вакцинаялъул пайдаялда, гьелъ кьолеб хIасилалда божунгутIиялъе гIиллаби цIехон цо чанго суал лъун букIана нижеца социалиял гьи­назда. БатIи-батIияб ригьалъул ва хъулухъалъул гIадамазда гьоркьоб гьабураб цIех-рехалда гIахьаллъана гIага-шагарго 200 чи.

— COVID-19-ялде данде привив­ка гьабунищ нужеца?

  -ГIемерисез жаваб кьолеб буго гьабичIин. Гьелъие гIиллалъунги бихьизабулеб буго вакцинаялъул пайдаялда божилъи гьечIин. Цо-цояз хъвалеб буго вакцинаялъул хIалбихьиял гьарун лъугIидал ва гьеб жеги лъикIлъидал гьабизе ракIалда бугин. ЦIех-рех гьабуразул 40 проценталъ жаваб кьолеб буго вак­цина гьабунин абун.

— COVID-19-ялде данде вакцина­базул кинал гIунгутIаби ругин ну­жеца рикIкIунеб?

   -Гьаб суалалда гъоркь батIи-батIиял комментариял ругоан: «вакцинаялъ сахлъиялъе зарал гьа­билин хIинкъула», «вакцинаялъ­ул хIакъалъулъ гIураб къадаралда информация гьечIо», «вакцинаялъул пайдаялда божуларо», «вакцина гьа­бизе хIалица тIамулел рукIин».

— Коронавирусалде данде кинаб вакцина лъикIаблъун рикIкIунеб нужеца?

  -ГIемерисез «Спутник Лайт» ва «Спутник V» тIаса бищулеб бугоан. Цо-цояз жаваб кьолеб буго цогIаги вакцинаялъул пайдаялда божуларин.

— Коронавирусалде данде вакци­на гьаби щивасда тIадаб ишлъун гьаби битIараблъун рикIкIунищ нужеца?

   -Вакцина тIадаблъун гьабиялда щивго рази гьечIоан. COVID-19-ялда данде вакцина гьабилищ яги инка­рищ гьабилебали гьеб щивасул иш бугин рикIкIунеб буго цIех-рехалда гIахьаллъараз.

   «Щивав чияс жидецаго хIукму гьабизе ккола вакцина гьабилища­ли. Квешаб букIа, лъикIаб букIа Ин­тернеталдаса бицунеб жоялъухъги гьенисан кьолел «гIакълабазухъги» гIинтIамизеги бегьуларо», -ян хъва­леб буго тIадехун рехсараб суалалда гъоркь. ГIемерисез рикIкIунеб буго вакцина гьабизе хIалица тIамиялъ гIадамазул ракIбуссинабулеб бу­гин. Законалда рекъон, вакцина гьабичIел хIалтIудаса рахъизе ихти­яр гьечIониги, вирус гIодобцинегIан хIалтIуде хьвадизе риччазе гьечIин абун лъазабун букIана исана риидал. ГIемерисез ракIалдаго букIинчIониги ва бокьичIонигицин гьабуна гьеб ме­халда прививка. Гьединаб кьварараб лъазабиялъ гIемерисезулъ васвас­диги хIинкъиги бижизабун букIана. Цо-цояз гIарац кьун сертификатал росизе байбихьана. Гьеб иш гьа­булаго тIадккурав чанго тохтурги тамихIалде цIан вукIана.

  ПатIимат СУЛТIАНМУХIАМАДОВА