МугIруз тарбия кьурал, кьурабаз лъадарарал
МугIрул хараби-бихьинал. РетIун хъахIал сагулабигун годекIанир гIодор чIарал гьез берцин гьабун букIунеб куц тIубараб росуго. Гьениб бижулебщинаб гIакъиллъи, гьенисан дунялалъулго гIакълабазул кавабахъе боржанщинаб камилаб калам. Гьанжеги урхъун йикIуна дун харабаз берцин гьабулеб годекIаналъухъ. Росдадаго нур базабун букIуна гьединаб гьайбатаб сураталъ: цо заманалдасан векерун вачIуна васасул яги ясалъул вас. Хурхун виччан тола гьев дахIададал горболъ. Цинги дахIададаца сагулаялъулъе вачуна гьев, цингиги – дахIабабаца рокъове ахIулев вугин мун, къаде кваназейиланги абун, дахIададал кверги ккун, гьункьиялда дахIабабал хинкIал квине унел кIудиги васги…
Чилайдул гъалалги чахътIинир тIамун, чарамул къолденги ретIараб дуца…
Хъизамалъул гъанситохъ хинлъи цIунарай мугIрул чIужугIадан. Гьеб цIадухъ гIащикълъун йигеб куц! ХIалакълъарал, рукIкI-рукIкIарал квераз бакараб цIадул гваргвария- лъухъ гIащикълъун йиго. Гьеб цIадуде данде паркъолел, кенчIолел куц гIумруялъул савуялъ релъарал дур расалги, даим гьурмадаса инчIеб хIикматаб гьимиги. Бугебдай ракьалда херлъарай, амма херлъизе заман гIечIей чIужугIаданалъул берцинлъи борцунеб роценго?
Гьелъ жегиги кучIдулги ахIизе ккола жиндирго тIанчIазулги тIанчIазул кинидахъ, лъимал хIалтIудаса рачIиналде, панкъалги режизе ккола гьез, цIурачадалги рукIунел тIагIамал гьезул. Гьез гIадин тIидукарщги лъица гьабулеб. Эбелалъул карщил махIгицин чIвазе лъугьана дида гьабсагIаталда. Гьанибго рехсечIого гIоларо цересел бертабазул нигIматалги. Нужеца гурищ гьенир цIурачадал гьарулел рукIарал, чIван гIодор накабигун, картошкаялдаса хъалги нужеца бахъулаан. Томатги тIаде гьабичIеб гьанал чурпаги гьабсагIаталдаги нужералдаса тIагIамаб лъилниги букIунаро, кIочон тезе бахъана – гIатIалъ пурщабаздеги хьул лъуна…
Гьанирго ракIалде щвана ХIамзатил Расулил рагIабиги:
— Херал магIарулал,
нужер цо рагIи,
Цо гIалимчиясул тIехь буго дие…
Унго-унголъунги, нужер берцинлъи, нижер хириял хараби, бихьинал ва руччаби! Нижер гIумруялда гьайбатал накъищал угьарал устарзаби. Нижер гIумруялда тIагIам бекьарал наял. Нижер, нужерго лъималазул, къисматалъул цIам. Нижер саназул гвангъарал маржанал. Гьелъул щибаб чIум – нужеца нижее кьурал гIумруялъул дарсал.
Нижер хириял умумул ва улбул!
Рорхатал мугIрузда тIавап гьабулел пахруял ва чIухIарал тIадегIанлъиялда ругел нужер хIакъалъулъ гурищ кIудияв шагIирас хъвараб:
— Институтал
цIалун рахъинчIониги,
ЦIвабзазул мацI лъала
гьезул щивасда…
Кьурабалъ бижараб нужер согIаб тарбиялъул кьалбазул щулалъиялъ гурищ жакъаги Дагъистан чIаго бугеб. Нужер лебаллъиялъ гурищ Дагъистаналъул каранда хъвараб бахIарчияб тарих. Нуж. Нуж. Нуж. Киса-кирего – нуж. Гьеб тарбиялъул кьалбазда киданиги рекIине гьечIо кьаву.
ЦIидасанги пикрабазул гъамутакье кколей йиго. Рарал саназ гуро гIумру борцунеб. Нахъа тарал гIумруялъул лъалкIазин. Гьелин абуни, нужер щивасул руго. Гьенисан жакъа беролел руго бахIарчилъи-багьадурлъиялъулги, яхI-намусалъулги иццал. Гьел иццазул гьуинлъиги цIулаго, нужер гIумруялъул дарсалги кьолон, нужеца гIаданлъиялъул сивуниб гIадатлъиялъул гъасда бакараб цIаги дагьабги гьелегьинабулаго, гIумру гьабулеб буго нужер ирсилаз.
Саназ ханлъи гьабизе лъугьиндалгицин, цо нужер гьуинлъи, нижер хIурматиял.
Нижецаги хIаракат бахъила нужер къисматаздаги расенал угьизе, нужеца нижее гьабуралъул гьитIиналгIаги кескал тIад руссинаризе. Нижги – нужер сахаватаб бакъул чIорал, нужер цIадул хIенхIал, нужер пикрабазул тахидаги ниж, нижер талихIалъул гъанситохъги нуж. Нилъ цоцазда рухьунеб рухьен цохIо буго, гьелъул лъугьараб квацIиялда цIарги буго Рокьи. Нижер хIеренал, хIасратал, недегьал, гьелдаго цадахъ хъачIалги, согIалги, къвакIаралги, кьвараралги. Нижее гьечIого гIоларел нижер гIумруялъул гIидраялда рижарал тIугьдул. Нижер нужедехун бугеб лъугIи гьечIеб рокьиялъ къойил лъалъалел гьез гIумруялда базабун букIунеб тIагIам.
Щибаб лахIзаталъ хIажат рукIуна нижее иманалъул цIураб нужер сабруги, гIакълабазул цIурал дарсалги, нужер гIетIги тIун хъвараб бахIарчияб тарихги, тарих берцинлъизе цIарал тарал нужер цIобги цIаралги.
Нижер сахаватал умумул! Нужецаго нужее къачIараб берцинаб херлъиялъул гъанситохъ сахлъиялда таги нуж!
