Сажид Сажидов лъаларев чи Дагъистаналда къанагIатги ватиларо. 1980 соналда гьавурав ЦIумада районалъул Гьигьалъ росулъа гьев вукIана профессионалияв спортсменлъун, ккола эркенаб гугариялъул рахъалъ дунялалъулгун Европаялъул кIицIул чемпион, Олимпиялъул хIаязул мазгарул призер. Сажидица нухмалъи гьабуна гьебго спортивияб тайпаялъул рахъалъ республикаялъул тIаса бищараб командаялъе, гIезегIан заманалда хIалтIана эркенаб гугариялъул федерациялъул президентлъун. ГьабсагIаталдайин абуни хIалтIулев вуго физкультураялъулгун спорталъул министрлъун. Гьеб хъулухъалде лъугьун гIемер заман гьечIониги байбихьи лъурал цо-цо проектазул, дандчIвалел захIмалъабазул ва церечIарал масъалабазул хIакъалъулъ гьадин бицана гьес.
— Министерствоялде вачIаралдаса нахъе ана бащдаб лъагIел. Кидаго спорталда гъорлъ вукIаниги, министерствоялда хIалтIи, хасго нухмалъулевлъун вукIин гьеб бигьаяб иш батичIо. Гьединлъидал къокъаб заманалда жанир ккарал хIасилазул бицин гIададисеб жо буго. Абизе бегьула гьанжелъизегIан дун хIалтIулгун лъай-хъвай гьабулев вукIанилан. Цере чIахIиял масъалаби лъелалде лъазе кколелъулха кинаб къуват гьаниб бугебали. Гьебго заманалда руго цIи-цIиял проекталги, байбихьи лъурал хIалтIабиги. Гьезул нилъеца хадубккун бицина. ДандчIвалел захIмалъабазул рахъалъ щибха абилеб, гьел кирго рукIуна. Амма нилъер республика спортивияб регион букIиналъ хIалтIизе бигьаго букIуна.
— Дагъистан ккола чемпионазул «къебелъи». Гьелъие нугIлъи гьабула щуго соналда жаниб нилъер спортсменазе батIи-батIияб даражаялъул 5500 медаль щун букIиналъги. Гьеб гIорхъийищ ялъуни жегиги лъикIал хIасилал рукIине рес бугищ?
— Нилъер спортсменазе гIорхъаби рукIунаро. Гьел руго дица дагьаб цебе республикаялъул бетIер Сергей Меликовасул нухмалъиялда гъоркь тIобитIараб данделъиялда рехсарал хIасилал. Долдаса нахъегицин батIи-батIиял турнираздаса тIоцересел ва призалъулал бакIалги ккун Дагъистаналде тIад руссана гIемерал спортсменал. Гьединлъидал, ракIчIун абизе кIола, нилъер республика медалазул рахъалъ улкаялъул регионазда гьоркьоб цебесеб кьерда бугилан. РакIалда буго Дагъистаналда гIадатиял гурелги спортивиял тайпаби церетIезаризе, гьезие шартIал гIуцIизе. РекIеда бугебщинаб гIумруялде бахъинабун бажарани, хIасилал гьанже ругездасаги гIемерго лъикIал рукIине руго.
— Мун вукIана профессионалияв спортсменлъун, тренерлъун, федерациялъул нухмалъулевлъун ва гьанже хIалтIулев вуго министрлъун. ГIумруялъул кинаб бутIа бищунго лъикIаблъун рикIкIунеб?
— УргъичIого абила-сундулго ургъел гьечIеб, гIанчIаб ва разияб гIолохъанаб заман. Спортсменасул гIумру букIуна кутакалда интересаб ва лъугьа-бахъиназдалъун бечедаб. Доб заманалда бекьараб буго жакъа къоялъ лъилъулеб. ГIолохъанаб заман гIадада биччачIел чагIи Аллагьас хадурккунги битIараб нухдасан рачуна. Хадубккун тренерлъи гьабулеб заманги квешаб букIинчIо. Амма нилъеца гIумру гьабулеб буго жакъасеб къоялда жаниб. Халкъалъе мунпагIатавлъун вукIине рес кьурав Аллагьасе буго щукруги реццги.
— Дур хIисабалда, мун спорталъул министрлъун тIамиялъе, тIаса вищиялъе гIилла щиб ккараб?
— Дагъистаналда гIемер руго спортсменалги, спорт бокьулелги ва гьединго бичIчIулелги, ай министраллъун рукIине мустахIикъал чагIи. Дун гьеб хъулухъалде тIамиялъе гIилла батизе бегьула эркенаб гугариялъул рахъалъ тренерлъун ва хадувго федерациялъул нухмалъулевлъун вукIараб заманалда рихьизарурал хIасилал. Гьелги гIицIго дир бергьенлъаби гурелха, гьел рукIана тренеразул штабалъулги спортсменазулги цадахъал хIасилал. Министерствоялдаги хIаракат бахъулеб буго гьединабго къагIидаялда хIалтIи гIуцIизе. Цо чиясухъа кинабго лъугьунаро, цере лъурал масъалаби тIуразаризе ккола цадахъ лъугьун, цоцае кумекалъе хIалае чIун. Баркала буго Сергей Меликовасе божилъиги гьабун гьаб хъулухъалде дун тIамуралъухъ. Цо заманалда нилъер гьаниб билълъанхъун букIана, пуланав чи хъулухъалда тезе ккани, нахъасан гIарац бугев гIагарав чи ялъуни гьалмагъ къваригIунеб къагIида. РакIчIун абизе кIола, гьабсагIаталда гьеб гьедин гьечIо.
— Дагьав цеве мун дандчIвана UFCялъул вукIарав чемпион ХIабиб НурмухIамадовгун. Щиб гьес бицараб, сундул хIакъалъулъ букIараб нужеда гьоркьоб гара-чIвари?
— Дунялалда гIемер гьечIо ХIабиб гIадинал, гIолеб гIелалъ жидедаса мисал босизе бегьулел спортсменал. Спорталдаги руго гьесул лъикIал хIасилал, гIамал-тIабигIатги буго берцинаб. Машгьурал гIадамазулъ къанагIат гурого рукIунарел гIемерал лъикIал рахъал руго ХIабибилъ. Бищунго аслияблъун ккола гIодове виччай, сабур, чIахIиязул адаб ва гIисиназул хIурмат гьабулевлъун вукIин.
ДандчIвараб заманалда нижеца бицана профессионалияб спорталъулгун къо-лъикI гьабун хадуб гьесул гIумруялъул, тренерлъиялда лъолел тIоцересел галабазул ва гIемераб цогидалъул хIакъалъулъ. Спортсменасул гIумру тренерасулалдаса гIемерго бигьаяб букIунеблъиялдеги рачIана ниж гара-чIвари гьабулаго. Бицана республикаялда спорт цебетIезаби мурадгун гьес гIумруялде рахъинаризе ругел цо-цо проектазул ва ЦIумада районалъул Сильди росулъ гьесул эмен ГIабдулманапидаго базе ракIалда букIараб спортивияб комплексалъул хIакъалъулъги.
— Базе бугищха ЦIумада районалда гьеб комплекс?
— ГьабсагIаталда гьеб суалалъе чIванкъотIараб жаваб гьечIо. Щайгурелъул, гьеб ракьалъул жегиги тIубараб экспертиза гьабун гьечIо. Амма гIалимзабаз абулеб буго гьениб ракь ччукIун иналда хIинкъи бугилан. Цебеккун хIисабалде босараб бакIалда данде кколеб гьечIони, комплекс базе тIаса бищизе буго цоги бакI. ГIабдулманапие гIумруялде бахъинабизе къваригIун букIараб программаялда рекъон, республикаялда эхетизе кколеб букIана бокьараб спортивияб тайпаялъул рахъалъ спортсменал хIадур гьарулеб лъабго комплекс: цо — мугIрузда, кIиабилеб — гIодоблъиялда ва лъабабилеб — гьоркьоблъиялда. Гьеб программаялда рекъон комплекс эхетизе ракIалда буго Дубки поселокалда. Гьениб букIине буго 150 чиясе гостиницаялъулаб комплекс, бассейн, футболалъул, волейболалъул, баскетболалъул, теннисалъул майданал. Республикаялъулго гIадин, гьенир къабул гьаризе руго къватIиса рачIаралги спортсменал, тренерал, тIоритIизе руго сборал. ГIемер руго нилъер спортсменал, залал, амма гьел ругьун гьаризе рагIа-ракьанде щварал шартIал ругел комплексал, базаби гьечIо. Гьединаб база букIине буго Дубкиялда. Гьенибго букIине буго батIи-батIиял гIузрабаздаса, унтабаздаса спортсменал сах гьарулеб медицинаялъул центрги. Кинабго битIа-бишун ккани, комплекс базе байбихьизе буго тIадеялъул.
— «ХIакъикъат» газета цIалулезе щиб гьарилеб?
— ТIоцебесеб иргаялда, сахлъи. Гьеб буго жакъа щивасе хIажатаб жо. Хадубго нилъеца кIвар кьезе ккола магIарул мацIалде, гIадат-гIамалалде, адабият-маданияталде. Гьеб гьечIони, нилъ гьечIо. Гьединлъидал, хириял гьалмагъзаби, хъвай ва цIале миллаталъул матIулъун кколеб магIарул газета. Нуж мекъи ккезе гьечIо.
Темирхан ХIасанов
