20 октябралда Авар театралда рагьана иргадулаб 87-абилеб театралияб сезон. Гьеб тадбир театралъул хIалтIухъабаз байбихьана, жиндир цIар театралъе кьурав, ЦIадаса ХIамзатил памятникалда цере тIугьдул лъеялдаса.
Къасиялдехун театралъухъ урхъарал магIарулазги, хIатта батIиял миллаталъул театразул вакилзабазги цIуна театралъул зал. Гьенире рачIаразда гьоркьор рукIана батIибатIиял идарабазул нухмалъулел, шагIирзаби, гIалимзаби, журналистал, кочIохъаби ва цогидалги.
Балагьизе рачIаразда театралъул актераз бихьизабуна, театралъул художественияв нухмалъулев ва бетIерав режиссер, Дагъистаналъул мустахIикъав артист МухIамадгIарип Сурхатиловас ШапигI Казиевасул «Умумузул чи» асарги кьочIое босун сценаялда лъураб спектакль.
Гьеб байбихьилалде кIалъазе рахъана театралъул цIияв нухмалъулев МухIамад БисавгIалиев ва МухIамадгIарип Сурхатилов. Гьез, киназдаго цIияб сезон рагьиги баркун, бицана церечIарал масъалабазул ва исана гьабизе бугеб хIалтIул хIакъалъулъ.
Цинги байбихьана спектакль. Иш лъугьунеб букIана магIарул росулъ. ЧIужIу ячине хIадурлъулев вукIуна гIолохъанав ХIамзат. Гьес жиндирго бахIаралъе рагIи кьола, рукъ гуреб, борхатаб си базе бугин.
Рукъ базехъин бугеб бакIалда гьесда батула кIудияб гамачI. ГанчIил кьватIелалде жанибе хIосги ккезабун, гьеб бикьизабизе лъугьиндал, гьесда гьениб цо гIажаибаб гвенд батула. Гьеб бихьарай Хадижат-кIодо ахIдола гьениб хоб бугин.
Цинги тIаде щола росдал бегавулги милиционерги ва байбихьула цIех-рех. Гьенире ракIарула росдал гIадамал, ва щивас чIезабулеб букIана жидер умумузул чи вукъун вугин гьенивилан. Щивасул умумулги машгьурал чагIи рукIана, гьез бицухъе.
Спектакль ахиралде щолаго ганчIида бугеб кьватIел дагьабги кIодолъула. Цо заманалдасан, кIудияб ахIи-хIур бахъуна ва къватIибе бачIуна Зулкъарнайилан цIар ахIун росулъ машгьурлъараб, кIудиял лълъурдул ругеб дагIнил гвангвара.
Спектакль букIана гIезегIан халатаб. Амма гьеб чIамучIаб букIанин абизе бегьуларо. ЧIамучIаб букIарабани, антракт лъугIун хадуб гIемерисел нахъе инаанин ккола дида. Гьеб чIаго гьабуна кечIбакъаналъги кьурди-хъаталъги.
Амма рукIана жидеда спектаклялъул аслияб пикруги мурадги бичIчIичIин абулелги. Гьелда тIасан М. БисавгIалиевас ва М. Сурхатиловас жидерго пикрабиги загьир гьаруна.
МухIамад БисавгIалиев:
— Дир пикруялда, гьелъул гIунгутIи букIана гьадинаб: гьениб нилъер халкъалда бичIчIулеб махсара-хочI букIинчIо. Махсараялъул къагIида дагьаб данде кколареб букIана. Доба букIана гIурусазде гьетIараб махсара. Жибго асаралъул аслияб пикру кутакалда лъикIаб, кIвар бугеб буго. Щивасе бокьун буго щивали лъаларев, амма хабалъ вукъарав жидер умумузул чи вукIанинги абун, жидеего цIар балагьизе. ГIемерал чагIаз гьикъулеб букIана нилъер умумул дугIнул рукIанин абулеб жойищин гьебилан абун. Жидер умумузул чи миллияв багьадур вукIанин абун чIезабулел рукIарал гIадамазда, ахиралдаги гьениб батана дагIнил гвангвара. Авторас бичIчIизабулеб буго, умумул гурила байрахъаллъун кквезе кколел, дурго букIине кколила лъайги бажариги.
Режиссерас спектакль лъураб къагIидаги, гьеб чIаго гьабизе хIалтIизарурал батIи-батIиял эффекталги кутакалда махщалида гьарун руго. Актеразги ролал цIакъ лъикI хIана.
МухIамадгIарип Сурхатилов:
— 80-90-абилел соназда гIадатлъун лъугьун букIана цо-цо чагIаз машгьурал умумулги ралагьун, жидеего цIар балагьи. ШапигI Казиевас пьесаялда квеш букIунареб, кополаб, сатирияб хIалалъ гьеб мекъи букIин бихьизабулеб буго. Гьес, гIадамазулъ бергьун кIудияб фантазияги хIалтIизабун, дунялалдаго машгьурал чагIи рихьизарулел руго гьезул умумуллъун. Авторас абулеб буго, умумул ургъун рахъугейила, машгьурал умумул рукIарал ратанигицин, хварал гьезда мугъчIвайги гьабун вукIинчIого, дурго гьаб дунялалда бугеб кIварги, махщелги, бажариги бихьизабеян. Киназулго рукIуна умумулги тарихги, ургъун бахъизе кколаро щибго. Гьеб буго гъваридаб, гIицIго релъун течIого, авалалдаса ахиралде щвезегIан кIвар кьун гIенеккизе кколеб спектакль. Гурони, гьелъул магIна бичIчIуларо.
Ахиралда театралъул нухмалъулес ва бетIерав режиссерас бицана исанасеб сезоналда гIезегIан цIиял спектаклял лъезе ракIалда бугин. Гьезда гьоркьор рукIине ругин магIарул, гIурус ва цогидалги улкабазул хъвадарухъабазул асарал.
