Документазул суал Интернеталъул кумекалдалъун тIуразе бегьула

Исана анкьабилеб сон буго ни­лъер улкаялда «Госуслуги» абулеб портал хIалтIизе байбихьаралдаса. Гьелъ рес кьола хIукуматалъул ва муниципалиял хъулухъазул хIа­къа­лъулъ гIадамазе мухIканал бая­­нал щвезе. Порталалъул бу­кIу­неб квегIенлъиялъул ва гьениб хъвай-хъвагIай гьабизе кколеб къа­гIидаялъул хIакъалъулъ бицана Ма­хIач­хъалаялъул МФЦялъул хIал­тIу­хъан ГIабдула Къушевас:
— ГIабдула, электронияб къагIи­даялда тIуразарулел пачалихъиял хъулухъазул (госуслуги) аслиял кве­гIенлъаби кинал ругел?
— Жакъа гIемерисел дагъистанияз тIасабищулеб буго ругьунабго къа­гIидаялда пачалихъиял хъулухъаздаса пайда боси, ай жалго идарабаздеги хьвадун, документал ракIари. Ведомствабазде хьвадулаго, иргаялда эхетун ва документал цIолаго, гIемераб заман уна. Электронияб къагIидаялда рехсараб порталалдаса пайда босулеб бугони, гьел масъалаби бигьаго тIуразаризе кIола.
— ГIемерисел гIадамазда, хасго херал чагIазда, лъалеб гьечIо гьеб порталалда хъвай-хъвагIай гьабизе кколеб къагIида.
— Пачалихъиял ва муниципалиял хъулухъазул «Госуслуги» абулеб цогояб порталалдаса электронияб къагIидаялда пайда босизе ккани, пор­талалда хIисабалда лъеялъулаб хъвай-хъвагIай гьабизе ккола. Жакъа гьеб иш цIакъ бигьа гьабунги буго. Жидехъаго хъвай-хъвагIай гьабун бажаруларел чагIаз, паспортги СНИЛСги босун, МФЦялде хитIаб гьабизе бегьула, специалистаз щуго минуталда жаниб мурад тIубала. Гьелъ рес кьола батIи-батIиял министерствабаз ва ведомствабаз гьарулел хъулухъаздаса бигьаго пайда босизе, гьединго иргабазда эхетизеги кколаро.
— Порталалда хъвай-хъва­гIай гьабиялъул захIмалъи бу­кIу­нищ?
— Гьеб гьабиялъе хIажалъула Интер­неталъулгун бухьен бугеб компьютер яги мобилияб телефон, те­лефоналъул номер, пас­порт ва СНИЛС. Порталалда хIи­сабалъулаб хъвай-хъвагIай (учет­ная запись) гьаби гIуцIун бу­го, бутIабаздеги бикьун. Бигьалъизабураб (упрощен­ный) хъвай-хъвагIай гьабиялъе къва­ригIуна дур инсул цIар, цIар ва мо­билияб телефоналъул номер яги электронияб почалъул адрес. Порталалда стандарталъулаб хъвай-хъва­гIай гьабиялъе къваригIуна паспорталъул баянал ва СНИЛС.
— «Госуслуги» порталалъул сайталде хитIаб гьабидал, щиб баян чиясе щолеб ва кинаб хехлъиялда гьеб щвезе рес бугеб?
— «Госуслуги» порталалда хъвай-хъвагIайги гьабун, гьелдаса пайда босулев чиясул рес буго кIиго минуталда жаниб гIарза (заявка) кьезе ва бищунго гIемер къваригIунел хъулухъал щвезе. Жакъа къоялде гьеб порталалдасан тIуралел хъулухъазул къадар 300-ялдасаги цIикIкIун буго, гьезул къадарги къойидаса къойиде гIемерлъулеб буго. Масала, рехселин цо-цо хъулухъал:
• батIи-батIиял хъулухъал щолеб къагIида, жиндирго ихтияразул, ресазул, бигьалъабазул, по­со­­биязул, пенсиялъул счеталъул хIа­­къалъулъ баянал;
• рокъоса къватIиве вахъин­чIого, кьезе бегьула гIакIаби, на­логал, пош­линаби;
• ригьин гьабиялъе ва ригьин би­ххиялъе гIарза, РФялъул паспорт ва къватIисел улкабазде ине рес кьолеб паспорт хIадури;
• лъимер гьабиялъул хъвай-хъва­гIай гьаби, ясли-ахалде ва шко­лалде лъимер иргаялда хъвай, лъи­малазул цIалул хIасилазда ва ЕГЭялъул хIаси­лазда хадуб халкквей;
• тохтурасухъе хъвай-хъва­гIай гьа­би, жиндирго медкартаялдаса бая­нал лъазари;
• водителасул права боси ва хи­си, автомобиль сияхIалда лъей ва гьеб учеталдаса бахъи;
— Гьелъул кумекалдалъун кинал идарабазул хъулухъаздаса пайда босизе бегьулеб?
— Пайда босизе рес буго ДРялъул шагьаразул администрациязул округазда ва муниципалиял районазда ругел МФЦяздаса, пенсиялъул фондалъул Россиялъул почалъул отделенияздаса, гьединго ПАО «Ростелекомалдаса».
— Жакъа дагъистанияз кина-кинал хъулухъаздаса бищун цIи­кIкIун пайда босулеб бугеб?
— Нилъер республикаялда гьеб порталалдаса жеги гIатIидго пайда босулеб гьечIо. Амма жакъа бищунго машгьураллъун рикIкIине бегьула: тохтурасухъе хъвай-хъвагIай гьаби, ясли-ахикье ва школалде лъималазул иргаялъул хъвай-хъвагIай гьаби, сахлъи щула гьабулел лагеразде ине лъималазе путевкаби кьейин абун гIарза кьей, паспорт тIалаб гьаби, транспорталъул хъвай-хъвагIай гьаби, ригьин гьаби.
Нури Нуриев