«Закон къваригIуна. Амма хиса-басиялги гьарун»

 

 

   Гьал къоязда Дагъистаналъул жамгIиял ва гIелмиял хIаракатчагIаз РФялъул Пачалихъияб Думаялде битIана бакIалъулаб администрациял къаялда хурхун бахъараб федералияб законалъул (проект Федерального закона №40361–8 «Об общих принципах организации местного самоуправления в системе публичной власти РФ») проекталда тIасан жидерго пикраби.

 

    Гьезул хьул буго гьел малъа-хъваял хIисабалдеги росун, ДРялъул Халкъияб Собраниялъги гьелъулъ хиса- басиял гьарилин абураб. Исана 20 январалда къватIибе араб «ХIакъикъаталдаги» хъван букIана гьеб законалъул хIакъалъулъ («Сельсоветал хисун – территориалиял отделал» абу­раб бетIералда гъоркь).

    Нилъер депутатаз къабул гьабураб гьелъул хIакъалъулъ бицине 10 февралалда МахIачхъалаялда данделъун рукIана Москваялде хитIаб гьабурал жамгIиял ва гIелмиял хIаракатчагIи. Гьезул цояв ккола политолог Денга Халидов. Гьес рикIкIунеб буго закон, аслияб куцалда, Россиялъул росабазе данде кколин, нилъер гьаниб къабул гьабичIого гIолеб батичIони, гьелъулъ цо-цо рахъал хисизаризе кколин.

   — Россиялда краялгун областазда ругел гIисинал росаби лъугIулел руго, гIолохъабиги нахъе гочун. Гьенив хIалтIизе чи щолев гьечIо. Херал чагIи гурони хутIулел гьечIо росабалъ. Гьанжеялдаса 100-150 соналъ цебеги хIалтIизабулеб букIараб ракьул 50 азарго гектар буго централияб Россиялдаса Уралалде щвезегIан квер хъвачIого тун.

   Гьеб законалъул проекталда тIад хIалтIарав депутат Крашенниковас абуна ахираб 15 соналда жаниб 80 хиса-баси гьабунила бакIалъул нухмалъиялъул законалъулъ. Къого хиса-баси гьанжеги гьабизе кколеб бугила. КIинусго нухалъ хи­ сизабулеб законищ букIунебин абулеб буго гьес. Дунги рази вуго гьеб пикруялда. ЦIияб за­кон къваригIуна. Амма цIидасан гьеб бахъулелъул хIисабалде бо­ сизе ккеларищ Дагъистаналъул­ ги нилъеда мадугьалихъ ругел цогидал республикабазулги хас­ лъаби (гIадатал, гьава-бакъалъул шартIал ва цогидаб). МагIарухъ нилъер жамагIатазлъидал гIадлуги рукIа-рахъиналъул низамги чIезабулеб букIараб (хур-ах кида бекьилеб, боцIуда щив телев абун). Дагьа-макъаб Карачаево-Черкесиялдаги Кабардино-Балкариялдаги гурони, гьаниб аскIоса-гIебеде Дагъистаналда гурони букIинчIо жамагIатаз гьеб суал тIубалеб къагIида. Чачаналдаги Ингушетиялдаги букIана тейпазул (тухумазул) система.

   Советияб заман бачIун хадуб тIубанго тIагIараб гьеб къагIида цIилъун бачIунеб букIана 1990-абилел соназул байбихьуда. Амма хадубги, къабул гьабун №131 федералияб законгун, жо ккечIо долъул. Европаялъул хартиялда релълъун бахъараб закон букIана №131-ФЗ. Ресалда ругел муниципалитетазе гурони данде кколаро доб.

    ПалхIасил, ниж рази руго власталъул вертикаль абураб жо букIине ккеялда. Дун росдал бегавулги вугин, районалъул хIакимги тIадкIалъачIого, бокьа-бокьараб гьабулев теян чIезе бегьуларо. Республикаялъул нухмалъулесда цебе жаваб кьезе ккани, цин росабалъ бугеб ахIвал-хIал лъазе ккеларищ районалъул бетIерасда? — ян бицана Д. Халидовас.

   Гьесул пикруялда рекъон, бакIалъул нухмалъулел тезе бегьилаан кIуди-кIудиял росабалъ. Гьезда аскIоса-гIебеде ругел, масала, 200 гурони чи жанив гьечIел гIисинал росаби абуни гьезда хурхинаризе бегьилаан. Масала, КIаратIа росдал советалда гъорлъе уна Рачабулда. ТIаса Инхело советалда гъорлъе уна Рацилъги Маштадаги.

   — Азаргоялдаса дагьав чи вугеб росулъ депутаталги къваригIунаро (гьеб къадаралдаса цIикIкIун чи вугел бакIазда гурони). Гьенив вищизе ккола бегавул. Районалъул собраниялъги тасдикъ гьавизе ккола гьев. Гьеб хъулухъалда толел чагIазулги букIине ккела муниципалияб хъулухъалъул хIакъалъулъ хасаб лъай, — илан тIаде жубана политолог Денга Халидовас бегавулзабаздаса инкар гьабиялда хурхараб законалда бан.

З. ХIажиева