Ахирал соназда росдал магIишаталда рихьизарулел ругел лъикIал хIасилалги хIисабалде росун, нилъер республикаялда къабул гьаруна таманал инвестпроектал. Гьезул цо бутIа хIалтIизе байбихьана, цогидал гIумруялде рахъинаризе руго гIагараб заманалда.
ТЕПЛИЦАБИ
ХIалтIизе байбихьарал проектаз рес кьуна теплицабазул гIаммаб гIатIилъи 633 гектаралде ва гьениса бакIарулеб продукциялъул къадар 20 азарго тоннаялдаса (2017 сон) 69 азарго тоннаялде (2021 сон) бахинабизе. Шамхал-Термен поселокалда «Югагрохолдинг» ОООялъ балеб буго теплицабазул комплекс (21,2 гектар, гIаммаб багьа 2,5 млрд гъурущ), 5 гектаралда хIалтIи гьабун лъугIана, гьабсагIаталда гьеб унеб буго 5,5 гектаралда.
ПИХЪ-ОВОЩАЛ ЦIУНИЗЕ СКЛАДАЛ
ТIолабго Россиялда гIезарулел овощазул 8 процент, пихъил 5 процент, цIолбол 33 процент гIезабула Дагъистаналда. Гьединаб, гIезегIан лъикIаб хIал бугониги, гьел тарихаз тIубаларо республикаялъул тIалабал (сезоналъул заманалда овощаз ва кар тошкаялъ хутIун), гьел росизе ккола цогидал регионаздаса. Гьелде тIаде, буго цоги масъалаги – нилъер гьанир гIолел гьечIо гIезарурал нигIматал цIунизе складал (хIажатал шартIал ругел). Гьединлъидал гIуцIун руго гьел раялъе хIадурарал проектал. Гьезда рекъон гьабсагIаталда байби хьун буго цого заманалда 26 азарго тонна цIунизе рес кьолел складал разе. 2025 соналде гьеб къадар бахине ккола 32 азарго тоннаялде, 2030 соналде — 70 азаргоялде. Гьел проектазе ракь щвеялъе квербакьизе буго республикаялъ, хIалтIул киналго харжал тIаде росула инвестораз.
АХАЛ
Ахазул, хасго интенсивияб тайпаялъул (гьез пихъ кьола 3-4 соналдаса), гIатIилъи цIикIкIиналъ рес кьезе буго пихъил рахъалъ нилъер тIалабал тIуразе, гIадамазе хIалтIи чIезабизе ва нигIматал къачIалеб промышленносталъул хIалтIи борхизабизе. Ахихъанлъиялда хурхарал инвестпроектал, аслияб куцалда, хIалтIизе руго Юждагъалда.
НИГIМАТАЛ КЪАЧIАЛЕБ ПРОМЫШЛЕННОСТЬ
ГIезарулел нигIматазул къадар гIезегIан кIудияб бугониги, гьел къачIаялъул суал гIемер беццизесеб хIалалда гьечIо. Гьелъие ругел гIиллаби ккола предприятиязул техникагун тIагIел-алат херлъун ва цIиял технологиял гIоларого рукIин, жидерго ругел сурсатазул мукъсанлъи ва бигьаял шартIазда ругел кредитал щунгутIи. Гьеб ахIвал-хIалалъ хIажатаблъун ккезабуна чара гьечIого хасал проектал гIумруялде рахъинари. «Хазар» ОООялъ ДагъОгни шагьаралда базе буго лъагIалида жаниб 15 азарго тонна пихъилгун овощазул сокалгун концентратал къватIире риччалеб завод. «Нива» ОООялъ Гъизляр районалда базе байбихьана пиринчIалъул 40 азарго тонна къачIалеб завод ва гьединабго къадар цIунизе кIолеб элеватор. «Агромит» ОООялъул ругел планазда рекъон, базе буго цо сордо-къоялда жаниб I0 тонна гьанал къачIалеб завод. «Ириб» ОООялъ базе буго пихъил ва овощазул сокал гьарулеб завод (багьа 277 млн. гъурущ), гьеб проект тIубан хадуб 115 чиясе щвезе буго хIалтIизе бакI.
ГIи-боцIухъанлъиялда гьабулеб ва гьабизе хIисабалда босун буго саламатаб хIалтIи, къабул гьарун руго кIудиял проектал. Рехсела цокIигояб. ГIияхъанлъиялда ругел планаз рес кьезе буго (гIемераб цогидалъул бицинчIониги) къватIисел пачалихъазде бичулеб (экспорт) гIиял гьанал къадар 2025 соналде 6-8 азарго тоннаялде бахинабизе.
«Батыр Бройлер» ОООялъ гIумруялде бахъинабулеб буго «Организация производства и переработки 25 тыс. тонн мяса птицы в живом весе в год» инвестпроекталъул кIиабилеб бутIа. Гьеб цIакъго кIудияб проекталъул гIаммаб багьа ккола 2 млрд. гъурущ ва гьелъ 120-гIанасев чи хIалтIудалъун хьезавизе вуго.
БатIи-батIиял программабаздаса пайдаги босун, гIезегIан районазда (гьезда гьоркьор мугIрузулги) разе руго чанго азарго бетIер чIегIербоцIул хьихьизе рес кьолел, цIияб тайпаялъул бокьалги.
ГIабаш ГIабашилов
