Дагъистаналда гIезарулел, къачIалел цо-цо нигIматал лъазе байбихьана Россиялъул цогидал регионаздаги, хIатта къватIисел пачалихъаздаги. МахIачхъалаялда буго къватIисел улкабазде къайи-цIа бичулезул ассоциация ва гьеб хIалтIуе квербакъулеб центр. Гьал къоязда редакциялде вачIун вукIана гьеб централъул вакил, ГIахьвахъ районалъул ГIанчихъ росулъа ХIайбулаев Шамил. Гьесулгун гьадинаб гара-чIвариги гьабуна нижеца.
— Шамил, щиб хъулухъ тIубалеб централъ?
— Нижер хIалтIи ккола гьитIинаб ва гьоркьохъеб бизнесалда ругел ишалъулал гIадамазе гьезул къайи, нигIматал къватIисел пачалихъазде ричиялъе кумек гьаби. Гьединго гьеб ишалъулъ дандчIвазе рес бугел квалквалаздаса гьел цIуни.
— Дагъистаналда къватIибе биччалеб къайи кин къабул гьабулеб къватIисел пачалихъаз?
— Армениялде нижеца битIула ханжу, гьенисанго руго машиностроениялъе хIажатал цо-цо алатазул заказалги. Азербайжаналъулгун къотIи-къай буго урба гьабиялъул рахъалъ, нилъер гьаниб гьабун букIараб кIиго гьобо гьенибе битIизеги буго. Гьебго мисалалъул кIиго гьобо дагьаб цебе бичана СШАялъе («Нестле» фирмаялъул компаниялъе). ГIарабазул Цолъарал Эмиратазда, Армениялда, Азербайжаналда, Казахстаналда, Гъиргъизиялда къабул гьабула «Дидо» КФХялъул урба. Гъиргъизиялда руго гIемерал дагъистаниял (25 азарго чи), гьединлъидал церетIолел руго гьеб пачалихъалъулгун бухьенал. ГIагараб заманалда гьениб рагьизе буго нилъер Дармилаб рукъги. «Амазон» фирмаялъулгун хъван буго къотIи, гьелда рекъон Европаялъул гIадамазе ричизе руго Гъизляралъул нусал.
Нугъаялда бугеб «Агромир» СПОКалъ цIоко-къехь бичула Турциялъе. Нилъер бацIцIадаб гьоцIо босизе бокьун буго батIи-батIиял пачалихъазеги. Франциялъе хIажат букIана ралъдал гьумералдаса 1500 метралъ тIадегIан ругел мучIдузда кванараб боцIул рахьги. Цо-цо гIиллабаздалъун кIвечIо гьеб масъала тIубазе.
— Гьединаб тIалаб батани, хIадур ругищ гьелъие нилъер магIишатал?
— Гьелъие хIажатал шартIал руго. Амма нилъее гIолареб рахъ буго берцинаб хIалалда къайи бихьизаби, ай цебе лъезе лъалеб гьечIолъи.
— Ахираб заманалда учузлъана гъурущ, Россиялда тIад лъураб гьирлъун руго батIи-батIиял санкциял. Гьел хIужабаз зарал гьабулищ нужер хIалтIуе?
— КъватIисел пачалихъазде къайи бичулезе гъурщил къимат учузлъи буго лъикIаб иш. Санкциялин абуни, хъинтIула политикаялде гьоркьоре журазе рес кьолеб даражаялъул кIудияб бизнесалда.
— Цоги кинаб кумек щвезе рес бугеб нужер централдаса?
— ХIалбихьи гьечIев бизнесчиясе гьарула малъа-хъваял. Гьабула патентазулаб цIех-рех. Патент цIуниялде Европаялда цIакъго кIудияб кIвар кьола. Гьабула маркетинговияб цIех-рех, лъазарула дур къайи бичиялъе ругел ресал, тIалабал. Рагьула батIи-батIиял выставкабазде нух, гьенир чIезарула хIажатал шартIал.
— Кинха гьабизе бегьулеб бизнесчияс нужергун бухьен?
— ТIоцебесеб иргаялда, гьесул букIине ккола «юридикияб гьумер» (ИП, ООО, КФХ ва гь.ц.). Цинги вачIине бегьула нижехъе, гьаб адресалда рекъон: Гагаринил къватI, 120, ункъабилеб тIала. КIалъазе бегьула гьаб номералде: 8-800-700-99-00, раккизе бегьула нижер сайталде.
ГьабсагIаталда гIемерал ресал руго жиндирго магIишат гIуцIарав чиясе пачалихъалъул рахъалдаса кумек щвезе. ТIалаб буго рацIцIадал, химия гъорлъ гьечIел, мугIрузда гIезарурал нигIматазде. Гьединлъидал цIакъ бокьилаан мугIрузул районазда ругел миллатцояз гьеб ишалде кIвар кьуни.
