ЦIияб цIалул соналда сверухъ рагъа-рашари ва улбузул рахIатхвей
Исана нилъер республикаялда школалде ине вуго 427000 цIалдохъан. Гьезда гьоркьоса 55600 лъимер ине буго тIоцебесеб классалде.
Улбул хIадурлъулел руго лъимал цIияб цIалул соналде ретIа-къан, къваригIарабщинабги босун, нухарегIизе. Амма кIиязулго, учительзабазулги эбел-инсулги, буго гIаммаб рахIатхвей. Коронавирус.
Гьеб киналдаго сверухъ республикаялда бугеб ахIвал-хIалалъул хIакъалъулъ цIех-рех гьабизе ният ккана нижер.
Щибаб соналъ 1 сентябрь тIаде щолелъул, эбел-инсул рахIатги макьуги бикъараб суал буго лъимал цIияб цIалул соналде къачIалаго дандчIвалел захIмалъабазда хурхараб.
ХIатIидаса бахъараб бетIералде щвезегIан, бахIарал гIадин, къачIазе ккола гьез жидерго лъимал. Жакъа цо лъимер школалде хIадуризе гъаримай эбелалъул унеб буго, гьоркьохъеб куцалда, 10000 гъурущ. ЦIикIкIун бугел бакIалги ратила, амма гьеб ккола гьоркьохъеб тарих. КIигоялдаса цIикIкIун лъимер бугеб хъизамазул унеб буго 20000 гъурущ. Нижеца цIех-рех гьабураз бицана бищунго захIмалъулин тIоцебесеб классалде унеб лъимер къачIазе.
ТIоцебесеб иргаялда, гьелъие босизе ккола лъикIаб, 3000 гъурщидаса гъоркье гьечIеб портфель, хадур хьитал, тIажу, гурде, ясазе — бантик, васазе — галстук, чIегIараб кьера- лъул костюм. ХIасил-калам, хIокI гIадин къачIала анкьго сон бараб лъимер. Гьевги чIухIун вукIуна, кодоб понцIораб шарги ккун, дунял- гIалам жиндие гьимулеб гIадин вукIуна вохун 1 сентябралда школалъул азбаралъув эхетун.
Хадусеб иргаялда, хIажалъула цIалуе хIажатаб къайи-цIа: ручка- къаламалдаса байбихьун, тIахьазде щвезегIан. Амма тIахьазул рахъалъ исана дагьаб бигьалъи бугин бицана улбуз. Щайин абуни, республикаялде 119000 цIалул тIехь бачIиналъул баян кьун букIана августалъул байбихьуда ДРялъул Лъай кьеялъулгун гIелмуялъул министерствоялъ. Амма цебеккун гьединаб хабар тIибитIизабун букIаниги, МахIачхъалаялъул цо-цо школазда тIахьал кьолел гьечIин ракIхун бицана цо-цо эбел-инсуца.
Ноутбукго учузго чIезехъин буго
ЦIалуе хIажатаб къайи-цIа босулаго гIага-шагарго 3000 гъурущ ун бугоан школалъул къайи-цIа бичулеб тукада ятарай цо гIаданалъул. РетIел-хьит босизе гьелъ харж гьабун буго 12000 гъурущ.
«ТIахьал, гъоркьисаго гIадин, исанаги росизе ккечIо. Гьеб рахъалъ дагьаб бигьалъи ккана. Бугониги, 15000 гъурущги дагьаб жо гурелъулха. Гьелъулни бицинароан, цо чIара-хьараб низамалда школал хIалтIизе ратани. Пандемиялъул кIиабилебги карачел бачIине бугилан тIиритIизарулел харбаз рахIат хвезабичIого толеб гьечIо дирги цогидал улбузулги. Гьеб къагIидаялде иш бачIани, гIадада ккезехъин буго гьабулеб хIадурлъи. Рокъосанго цIалулеб низамалде рачIунел ругони, гьабщинаб жо босулеб бакIалда васасе ноутбукго босилаан дица. ГIадада рокъоб шкафалъуб бан букIине цIияб ретIел щиб гьабизеха босилеб?» — ан ургъел бикьана гьелъ.
ТIоцебесеб классалде вас къачIалел гIолохъанал эбел-эменги ратана гьебго тукада. 3000 гъурщидаса гъоркье багьа гьечIеб портфелазда гьоркьоса кинабдай босун лъикIилан ургъулей йигоан эбел.
«2000 гъурщиде хьитал, 1500 гъурщиде тIажу, 2500 гъурщиде костюм, хъахIаб гурде, галстук ва гьеб гуреб цогидабги — бищун дагьаб 10000 гъурущ инехъин буго ратIлихъ», — илан бицана гьелъ.
«Гьелда чIечIони», — ян, велъулаго, тIаде жубана инсуцаги.
Дагьаб чIахIияб гIелалъул лъимал жалго ругоан ручка-къаламалдаса байбихьун хIажатаб цIалул алат босулел.
Цоязе щолел, цогидазе щоларел тIахьал
Амма махIниги бигьаго гьечIоан, рукъалъул бетIергьанчиги камун, жиндаго тIаде кинабго ургъел бегарал улбузе. Гьединазул цояй ккола МахIачхъалаялдаса Райгьанат МухIамадрасулова.
— Лъабго лъимадул эбел хIисабалда, дие расги бигьаго гьечIо щибаб соналъ лъимал школалде хIадуризе. 20-30 азаргониги гъурущ инехъин буго. Амма гьелдасаги дун рекIекълъулеб жо буго хIукуматалъ гьабулеб кумекцин кидаго щолареб мехалъ. Мисалалъе, цIалул тIахьал. Исана Москваялъ нилъер школазе 100000 тIехь кьун бугилан рагIана информалатаздасан. Амма дир лъимал унеб школалде гьел тIахьал щвечIеб къагIида. ГьечIин тIахьалилан абулеб буго нижеда. Лъаларо, Москваялъ ритIарал гьел тIахьал киналго школазе гIечIогойищ хутIараб яги батIияб гIиллайищ гьениб бугебали, — ян бицана Р. МухIамадрасуловалъ.
Депутатазул намус борчIана
Лъимал школалде хIадуризе улбузе кумек хIисабалда, щибаб хъизамалъе 10000 гъурущ гIарац кьеялъул суал борхана гьал къоязда Пачалихъияб Думаялъул цо-цо депутаз ва Федерациялъул Советалъул сенаторал Сергей Леоновасги Иван Абрамовасги. ТIоцебесеб классалде лъимер битIулаго эбел-инсуца 20000 гъурущниги харж гьабизе кколеб бугин, пандемиялъул заманалда абуни гIемерисел гIадамазе щолеб мухьги цIакъ дагьлъанилан, халкъалъул ургъел гьабун кIалъана депутатал.
Гьеб суалалда хурхун законалъул проект гьоркьоб лъезе босун буго Пачалихъияб Думаялде. Гьелъул авторазул хьул буго тIасияб соналъул 1 январалде гьеб къабул гьабилилан.
Гьединго, Пачалихъияб Думаялъул депутаз гьал къоязда загьир гьабуна коронавирусалда сверухъ ахIвал-хIал цIидасан хIалуцунеб бугелъул, школазда дарсал 1 октябралделъагIан нахъе рахъун лъикI букIинилан абураб пикруги. Амма РФялъул Лъай кьеялъул министерствоялъул нухмалъулев Сергей Кравцов депутатазул гьеб пикруялда тIад рекъечIо.