Исана цIалул сон гIадатияб гуреб къагIидаялда лъугIаралъул, ракIалде кколаан цIалдохъабаздаги учительзабаздаги гьоркьор налъабиги рукIинарин. Ахираб кIиго-лъабго моцIида жаниб школалде цIалдохъаби хьвадулел рукIинчIелъул, партабиги хъарсун ратиларин, «выпускной вечер» гьабизе рес букIинчIелъул, эбел-инсул чванта чIехьечIого хутIун батилин ракIалде кколаан. Байбихьул классал яги школа лъугIарал цIалдохъабазул эбел-инсухъа «рекIее бокьун» сайгъатал гьаризеги гIарац бакIарулеб гIадат исанагIаги кIочон телин хьул букIана.

Амма унти-балагь тIаса инегIанцин чIечIого, цо-цо школазул учительзабаз байбихьана кабинетал къачIазе гIарац бакIаризе. Гьанже телефоназдасан гIарац рехун тIубазе бигьаго бугелъул гьеб суалги. Ункъабилел, ичIабилел ва 11-абилел классазул ц1алдохъабазул учительзабазги «баркала кьезе» кколелщиназул сияхIал рехула классалъул цIалул бицунел Вотсапалъул къокъабазде. Щивасе кьолеб «баркалаялъулги» жидерго чIезабураб багьа букIуна. «Баркала» загьир гьабизе бокьичIездаги ракIалде щвезабула хадубккунги гье­зул лъимал школазде хьвадизе рукIин. Школалъул хIажалъабазеян абун гIарац бакIаризе лъугьарал учи­тельзабазда ракIалде щолародай гьеб иш законалъ гьукъараб букIин? Гьелъухъ кинаб тамихI бихьизабун бугебали лъалародай? Гьелдаса рорчIаниги Аллагьасул диваналдаса жал рорчIизе бакI гьечIеблъиялде кантIулародай?!

 

 

Лъимал цIализари учузаб иш гуро

Школазда гIарац бакIариялъул бицун редакциялде кIалъан ячIана ункъабилеб ва ичIабилеб клас­сал лъугIарал цIалдохъабазул эбел ГIайшат. Гьелъие бокьичIо жиндир­го лъимал цIалулеб школалъул но­мер яги директорасул цIар рехсезеги.

— Нижеда цIалул лъагIалил бай­бихьудаго лъазабун букIана вы­пускной классалъ лъималазе их­тилат-кепги гьабизе, сураталги рахъизе ва школалъе «баркалаги кьезе» 6000-7000 гъурущ бакIарулин абун. Директорасе «сайгъаталъе» бихьизабураб багьа – ункъаби­леб классалъул цIалдохъабазухъа — 10000 гъурущ, завучасе – 5000 гъурущ, классалъе нухмалъулесе – 5000 гъурущ, цогидал предметазул учительзабазул цо-цоясе — 2000 гъу­рущ. Гьебги кьезе кколаан тIубараб классалъго гIарацги бакIарун. Ун­къабилел классалин абуни цо шко­лалда анцIгогIаги рукIине рес буго. ИчIабилеб ва 11-абилеб классазул цIалдохъабазеян абуни школа лъугIи дагьабги хираго чIола.

Нижер классалда ресукъал хъиза­маздаса лъимал цIалулел рукIинги хIисабалде босун, гIарац дагь- дагьккун бакIаризе хIукму гьа­бун букIана. Учителасе сайгъатал, лъималазе байрамал, хъаравуласе, уборщицаялъе мухь кьезеян абун гIарацги бакIарулаан нижехъа. РикIкIадаса лъай кьеялъул къагIида хIалтIизабулелъул ракIалдего кко­лароан классалда ремонт гьаби­зеги нижехъа гIарац бакIарилин. Жиндирго чвантинисайищ нужер лъимал цIалулел рукIараб класс къачIазе кколебилан учительни­цаялъ абидалги гIемерисез, кигIан бокьичIониги, бакIарана гIарац. Гьа­ле гьанжеги директорасеги цогида­зеги гIарац бакIаризе руго тIамулел. Исана гIемерисел гIолохъанал хъиза­мал хIалтIи гьечIого рокъор хутIиги хIисабалде босун, директорас щи­баб классалдаса 5000 гъурущ гуро­ни тIалаб гьабулеб гьечIин ругьел бачIана Вотсапалъул къокъаялде. Бихьулищха гьел нижеда гурхIун ругеб куц? ГIарац бакIаризе ниже­ца инкар гьабидал, учительницаялъ бадибчIваял гьарураб лъазабиги битIун бачIана эбел-инсул комите­талъухъе, — ян бицана ГIайшатица.

«Дида цIакъ квеш букIана эбел-ин­суца нижер «къимат» гьабичIолъи. ЦIакъ учузго чIана гурищ нужее байбихьул классал. Нужеда кигIанги лъикI лъалеб букIана школагун къо- лъикI гьабиялъул «багьаги» кин гьеб тIубазе кколебалиги. Сайгъаталъе бакIаризе кколеб букIараб гIарцул къадаргицин гьаб заманалда нужее захIмат букIинин ккун дагьго абу­леб букIана. Нужеца кIвар гьечIого таниги дица теларо школалъул ад­министрация. Дирго рахъалдасан гьабила сайгъатги. Дун хадуйккунги гьаб школалда хIалтIизе ккезе йиго, нужер лъималин абуни жеги цIализе руго гьанир», — гьедин хъвалеб бу­гоан учительницаялъ Вотсапалъул къокъаялде.

ГIарз бахъизе щай хIинкъулел?

ГIемерисел эбел-эмен рази гьечIо школалда гIарац бакIариялдаса, амма учительницаялдаса нечон- хIинкъун бакIарулебги буго. ГIарац бакIаричIони жидер лъимал къва­рид гьарилин яги гьезие кьолеб лъай мукъсанаб букIинин ракIалде кко­леб буго улбузда. Цо-цоязул гIарзал ругоан — лъабго моцIалъ хIалтIиги гьечIого рокъор хутIарал жидехъа гIарац тIалаб гьабизе учительза­би нечоларищин абун. ГIемерисел хIалтIулел руго базаразда яги квен гьабулел бакIазда. Квеш ккараб жо буго Вотсапалъул къокъаялдаса къватIирехун гIарзагъине киналго хIинкъулел рукIин. Кире ун гIарз бахъаниги кинабниги гIайиб эбел- инсул комитеталдеги учительзабаз­деги бачIунеблъи лъалин жидедаян абула гьез.

Россиялъулго школазда батIи- батIиял хIажатазе гIарац бакIари билълъанхъизабуна 90-абилел сона­зул байбихьудасанго. Доб заманалда школазе пачалихъалъ кумекги гьабу­ларого, эбел-инсуца гIарац бакIарун гуреб школалъе хIажатаб тIагIел- алатги, хIатта мелгицин босизе рес букIинчIо. Гьеб къагIидаялде шко­лалъул нухмалъулелги ругьунлъана. Гьанжейин абуни, интерактивиял до­скабазде гIунтIун, къваригIанщинаб къайи пачалихъалъ босулеб бугони­цин гIарац бакIаризе багьанаби ка­мулел гьечIо.

Кинал рукIаниги къваригIелазе школалда гIарац бакIари законалде данде кколареб иш букIин лъиего балъголъи гуро. Гьеб пишаялда ру­гел тIадго ккуни, законалда рекъон бихьизабураб тамихIги гьадинаб буго:

1. Ункъо соналъ туснахъ гьари.
2. Ункъо соналъ хIалтIизе тIами.
3. Бащдаб лъагIалиде щвезегIан туснахъалда тIами.
4. 80000 гъурщиде щвезегIан гIакIа бахъи.

2017 соналда РФялъул ЖамгIияб палатаялъ школазда гIарац бакIариялъул бицун ахIизе бегьулеб «горячая линия» гIуцIун букIана. Ун­къо моцIида жаниб аза-азар гIарзал рачIана школазда гIарац бакIариялда тIаса. Дагъистаналдаги гIарзал камичIо. Школазул нухмалъулез­да гьоркьоб дагьабго хIинкъигицин бижун букIана. Заман анагIан цIалдолезухъа гIарац бакIариялъе хIинкъи гьечIел къагIидаби ургъизе байбихьана. Школалъул директор­забазги эбел-инсулаб собраниялдеги хьвадун нужехъа гIарац бакIаризе лъилгIаги ихтияр гьечIин лъазабу­лаан. Хадусеб собраниялдаян абуни, школалъул нухмалъулелги учитель­забиги эбел-инсулаб комитеталъул кIалдиса кIалъалаан, ремонтал гьа­ризеги, хъаравуласегун уборщи­цаялъе кьезеги школазул гIарац гьечIин абун.

КватIичIого байбихьила цIалул сонги. Эбел-инсул данделъиялда цIидасан цебе бахъила долго «налъа­базул» сияхIги. КигIан бокьичIониги учителасулгун гьоркьоблъи хве­ларедухъин абун гIемерисез кьола гIарацги. РакI-ракIалъе бокьун шко­лалъе гIарцудалъун кумек гьабизе бокьаразе гьеб законалъ гьукъунги гьечIо. Цо-цо школазда кумек гьа­бун кьураб гIарцул квитанциялцин хъвала. Квитанциял тIалаб гьарулел ругони, эбел-инсул ракI чIунгIаги букIина жидецаго кьураб гIарац шко­лалъул нухмалъиялъ кунеб гьечIин абун.