ТIилазги кумек гьабула сахлъи щула гьабиялъе
Каспийск шагьаралдаса АхIмад Шапиевас редакциялде битIун бачIараб кагътида цIехолеб буго: «Ахираб заманалда шагьаралъул парказда рихьула тIилалгун хьвадулел гIадамал. Лъазе бокьилаан инсанасул сахлъиялъе гьеб къагIидаялъ рилълъанхъиялъул щиб пайда букIунебали», — ян.
Гьаб суалалъе жаваб кьуна спортивияв тохтур ХIусен Мажидовас.
ТIилазул кумекалдалъун рилълъанхъиялъул къагIида ургъаралъухъ баркала кьезе ккола финазул лыжниказе. Гьездасаги цебе, сапарчагIаздаги халлъана, тIилги гIунтIун рилълъанхъани, черхалъе бигьаго букIунеблъи.
Къоабилеб гIасруялъул 80-абилел соназда финазул къагIидаялда хьвади Европаялда сиялда букIана. Гьеб къагIида Россиялда байбихьана 2010 соналдаса нахъе, Дагъистаналдайин абуни, гьанжего гьанже тIатун буго.
ГIемерисез гьеб къагIидаялъ рилълъанхъиялда абула скандинавазул яги шведазул рилълъанхъийиланги. Гьеб къагIида рикIкIуна кьаралъи биунеб хьвадилъун. Гьелъ хIалтIизе тIамула черхалъул ччорбазул 90 процент. Хьвадулеб заманалда цIикIкIуна бидулъ кислород ва къваригIел гьечIел калорияздаса черх эркенлъула. Ччорбал къвакIула, цIикIкIуна чорхол хIалтIул даража.
Лъалеб жо буго тIилазул кумекалдалъун рилълъанхъиялъ унтараб мугъзагьод, махIабазул ва кверазул рекарал рукьбузул ругънал рукIалиде ккезариялъе кумек гьабулеблъи. Гьеб рилълъин бихьизабун буго гьуърал унтаразеги, инфаркт ккаразеги, бидурихьазул жагъаллъи бугезеги.
ТIилалгун рилълъанхъизе лъикIаб гьечIо:
• Унти цIикIкIиндал.
• Бидул тIадецуй букIин ва стенокардия тIатиндал.
• РекIел ва бидурихьазул, гьединго гьуъразул хIалуцин цIикIкIиндал.
• ЗахIматаб тромбофлебит тIатиндал.
• Рукьбузул ва ччорбазул унти цIикIкIиндал;
• Гриппалъ унтун ругони.
Лъие пайдаяб бугеб?
Ригь арал чагIазе гьеб рилълъанхъи цIакъго пайдаяблъун рикIкIуна. Гьелъие къваригIунаро кинабгIаги хIадурлъи. Рилълъанхъи рекъезабула черхалъул хIалалде балагьун. Тренировкаялъул заманалда чара гьечIого бидул кьабиялда хадуб халкквезеги ккола.
1. Ригь арабгIан, чорхолъа кальций унелъул, рукьби хехго рекулеллъун лъугьуна. ТIилалгун рилълъанхъиялъ гьел щула гьарула.
2. Гьеб рилълъанхъи лъикIаблъун рикIкIуна тIуртIудиялъул унти бугезеги, инфаркталъ ва инсульталъ кIвекIаразеги.
Рилълъанхъи байбихьилалде чара гьечIого багъа-бачаризабун, черх рукIалиде ккезабизе ккола. Упражнениял гьаризе ккола ригьалъухъ ва сахлъиялъухъ балагьун.
ТIилал тIасарищулеб къагIида
Гьелъие ургъун буго гIадатияб ва киназего дандекколеб формула: чорхол борхалъи × 0,67 = тIилазул халалъи. Масала, чорхол борхалъи 160 см. × 0,67 = 107 см. тIилазул къваригIунеб халалъи. ТIилалги рукIуна лъабго батIиял:
1. Хисулареб халалъиялъул;
2. СукIулел;
3. Телескопикиял, ай халалъи рекъезабулел.
Бищунго гIадатиял ва учузал ккола хисулареб халалъиялъул тIилал. Телескопикиял ккола санагIатал, халалъи рекъезабизе бегьулел, амма хириял. СукIулел тIилаз ккола гьитIинаб бакI, амма гьезда тIубанго божизе бегьуларо.
Малъа-хъвай
Кваназе ккола тренировка байбихьилалде 3-4 сагIаталъ цебе. Рилълъанхъулаго, дагь-дагьккун лъим гьекъезеги лъикIаб буго, гьелдалъун чорхолъ лъугьунел хиса-басиял хехлъула.
Нури Нуриев
